کاربرد ماسک و آشنایی با ماسک محافظتی

مقدمه

استفاده از ماسک‌های صورت به عنوان روش حفاظتی در برابر بیماری‌ها و ذرات معلق در هوا، به طور رسمی از دهه ۱۹۱۰ در برخی از محافل پزشکی و صنایع شیمیایی شروع شد. اما مورد استفاده عمومی و گسترده این ماسک‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا (کووید-۱۹)، در سال ۲۰۲۰ به شدت افزایش یافت. در جنگ جهانی اول، ماسک‌های گازی به عنوان ابزاری برای حفاظت از سربازان در برابر اسلحه‌های شیمیایی مورد استفاده قرار گرفتند. اولین بار که این ماسک‌ها به طور گسترده در جنگ استفاده شدند، در سال‌های ابتدایی جنگ جهانی اول (از سال ۱۹۱۵ به بعد) بود. این ماسک‌ها توسط سربازان و نیروهای پزشکی استفاده می‌شدند تا از اثرات گازهای سمی مختلف مانند گاز خنثی، کلر، و غیره محافظت کنند.

انواع ماسک های محافظ

ماسک‌های محافظ تنوع زیادی دارند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای مختلفی دارند. برخی از انواع مختلف ماسک‌های محافظ عبارتند از:

ماسک‌های جراحی یا پزشکی: این ماسک‌ها معمولاً از جنس پارچه‌ی یکبار مصرف تولید می‌شوند و برای محافظت در برابر ترشحات، قطرات بزرگ، و ذرات معلق در هوا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ماسک‌های N95 : این ماسک‌ها از جنس فیلتر نانوپتری (N95) ساخته شده‌اند و برای محافظت در برابر ذرات خیلی ریز مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها مناسب هستند.

ماسک‌های خراطینی: این ماسک‌ها معمولاً از جنس پارچه ساخته شده‌اند و به طور معمول برای محافظت در برابر ذرات بزرگ و ترشحات انسانی استفاده می‌شوند.

ماسک‌های جلوگیری از ذرات آلوده به بخار: این ماسک‌ها از جنس فیلترهای خاص ساخته شده‌اند و برای محافظت در برابر ذرات و گازهای خاصی مانند ذرات معلق در هوا و گازهای سمی مناسب هستند.

ماسک‌های آنتی‌ویروس: این ماسک‌ها معمولاً شامل فیلترهای خاصی هستند که برای محافظت در برابر ویروس‌ها و عوامل آلوده کننده هوا استفاده می‌شوند. هر کدام از این انواع ماسک‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند و بسته به نیاز و موقعیت مورد استفاده متفاوتی دارند.

انواع ماسک های نظامی

ماسک‌های نظامی به عنوان بخشی از تجهیزات نظامی برای محافظت از سربازان در مقابل تهدیدات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از انواع ماسک‌های نظامی عبارتند از:

ماسک‌های گازی: این ماسک‌ها طراحی شده‌اند تا از سربازان در مقابل گازهای سمی و اسیدها محافظت کنند. آنها ممکن است دارای فیلترهای شیمیایی باشند که گازهای مختلف را جذب می‌کنند.

ماسک‌های NBC(هسته‌ای، بیولوژیکی، شیمیایی):  این ماسک‌ها برای محافظت در برابر تهدیدات هسته‌ای، بیولوژیکی و شیمیایی طراحی شده‌اند. آنها معمولاً دارای فیلترهای خاصی هستند که از انواع مختلف تهدیدات محافظت می‌کنند.

ماسک‌های NBCR (هسته‌ای، بیولوژیکی، شیمیایی، رادیولوژیکی) این ماسک‌ها به عنوان حفاظت تکمیلی برای محافظت در برابر تهدیدات هسته‌ای، بیولوژیکی، شیمیایی و رادیولوژیکی طراحی شده‌اند.

ماسک‌های مخصوص آموزش و تمرینات نظامی: این ماسک‌ها برای استفاده در تمرینات و آموزش‌های نظامی طراحی شده‌اند و ممکن است با شرایط واقعی مقایسه نشوند، اما به سربازان کمک می‌کنند تا با استفاده از تجهیزات مخصوص، مهارت‌های لازم برای استفاده از ماسک‌های واقعی را کسب کنند. ماسک‌های نظامی با توجه به نوع تهدید و شرایط محیطی انواع متفاوتی دارند و برای محافظت از سربازان در شرایط مختلف طراحی شده‌اند.

ماسک های مورد استفاده در صنعت

ماسک‌های مورد استفاده در صنعت نیز بسته به شرایط میحط کاری متفاوت است. برخی از انواع ماسک‌های مورد استفاده در صنایع عبارتند از:

ماسک‌های جراحی یا پزشکی: در برخی صنایع مانند صنایع پزشکی یا مواد غذایی، ماسک‌های جراحی یا پزشکی برای جلوگیری از انتقال میکروب‌ها و ذرات بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ماسک‌های ذرات معلق: در صنایع مانند ساخت و ساز، معدن، و صنایع چوب، ماسک‌هایی با فیلترهای مختلف برای محافظت در برابر ذرات معلق در هوا استفاده می‌شوند.

ماسک‌های حرارتی و آتش‌سوزی: در صنایع مانند فولاد، ذوب فلزات، و شیمیایی، ماسک‌های خاصی که مقاومت حرارتی بالا دارند برای محافظت از کارگران که در معرض حرارت و آتش‌سوزی قرار دارند، استفاده می‌شوند.

ماسک‌های شیمیایی: در صنایعی که با مواد شیمیایی خطرناک سروکار دارند، ماسک‌هایی با فیلترهای خاص برای محافظت در برابر گازها و بخارات سمی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ماسک‌های تنفسی بدون مخاطبه (PAPR) : این ماسک‌ها دارای یک واحد فیلتر مستقل هستند که به کارگر امکان تنفس بهبود یافته و حفاظت از مواد خطرناک را فراهم می‌کند.

این موارد تنها چند مثال از انواع ماسک‌هایی هستند که در صنایع مختلف برای محافظت از کارگران در برابر مواد خطرناک و شرایط کاری مختلف استفاده می‌شوند.

ماسک ها از چه پارچه هایی ساخته می شوند؟

جنس پارچه‌های مورد استفاده در تولید ماسک‌ها ممکن است متنوع باشد و بسته به نوع ماسک و کاربرد مورد نظر، انتخاب می‌شود. برخی از پارچه که معمولاً در تولید ماسک‌های قابل استفاده مجدد استفاده می‌شوند، عبارتند از:

پلی‌پروپیلن (Polypropylene) : این جنس پارچه به دلیل ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر آب، جذب کم آب، و مقاومت در برابر رطوبت، برای تولید ماسک‌های پزشکی و ماسک‌های قابل استفاده مجدد مناسب است.

پنبه (Cotton) : پنبه یک جنس پارچه طبیعی است که معمولاً برای تولید ماسک‌های قابل شستشو و قابل استفاده مجدد استفاده می‌شود. این جنس پارچه به دلیل نرمی، تنفس پذیری و قابلیت شستشو، برای تولید ماسک‌هایی که استفاده روزمره دارند مناسب  است.

پلی‌استر (Polyester) : این جنس پارچه به دلیل مقاومت در برابر چروک، خشک شدن سریع، و مقاومت در برابر پیری، برای تولید ماسک‌های ورزشی و ماسک‌هایی که استفاده روزمره دارند مناسب است.

نایلون (Nylon) : این جنس پارچه به دلیل مقاومت در برابر سایش، خشک شدن سریع، و قابلیت کشش، برای تولید ماسک‌های ورزشی و ماسک‌های با قابلیت استفاده مجدد استفاده می‌شود.

این موارد تنها چند مثال از موادی هستند که در تولید ماسک‌ها استفاده می‌شوند و بسته به نیاز و موارد خاص ممکن است جنس پارچه‌های دیگری نیز استفاده شود.

ماسک های با کار برد خاص

ماسک‌های خاص برای نیازها و شرایط خاصی طراحی شده‌اند. برخی از این ماسک‌ها عبارتند از:

ماسک‌های آلرژی: این ماسک‌ها معمولاً دارای فیلترهای ضدآلرژی هستند که از ورود ذرات آلرژی‌زا به داخل ماسک جلوگیری می‌کنند و از ایجاد علائم آلرژیک، در افراد حساس به آلرژن‌های هوا محافظت می‌کنند.

ماسک‌های خواب (سرپوش خواب ): این ماسک‌ها برای کمک به خوابیدن بهتر در محیط‌های روشن و یا برای جلوگیری از ورود نور به چشم‌ها در طول خواب طراحی شده‌اند.

ماسک‌های آرایشی: این ماسک‌ها معمولاً حاوی مواد مرطوب‌کننده و تغذیه‌دهنده هستند که به پوست کمک می‌کنند و در عین حال از خشکی و تحریکات پوستی جلوگیری می‌کنند.

ماسک‌های ورزشی: این ماسک‌ها معمولاً دارای ویژگی‌هایی مانند تنفس پذیری، جذب رطوبت هستند و مناسب برای استفاده در زمان ورزش هستند تا باعث تنفس راحتتر ورزشکاران شوند.

ماسک‌های موتورسیکلت: این ماسک‌ها برای محافظت از رانندگان موتورسیکلت در برابر آلودگی هوا، ذرات معلق و باد و ضربه طراحی شده‌اند و معمولاً دارای فیلترهای خاصی برای تصفیه هوا هستند. هر یک از این ماسک‌ها برای نیازها و شرایط خاصی طراحی شده‌اند و ممکن است ویژگی‌های متفاوتی داشته باشند که باعث محافظت بهتر و راحتی بیشتر کاربر می‌شود.

ویژگی های ماسک های مورد استفاده در صنعت پزشکی

ماسک‌های پزشکی یکی از انواع مهم ماسک‌ها هستند که در محیط‌های پزشکی و بهداشتی برای محافظت از سلامتی پزشکان، کارکنان و بیماران استفاده می‌شوند. این ماسک‌ها عموماً از چند لایه پارچه یا مواد غیر بافته ساخته می‌شوند و دارای ویژگی‌هایی مانند:

فیلتراسیون: ماسک‌های پزشکی برای جلوگیری از ورود ذرات مختلف مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قطرات بزرگ و ذرات معلق به داخل ریه‌ها و دهان و بینی استفاده می‌شوند:

تنفس‌پذیری: این ماسک‌ها باید به طور کافی تنفس پذیر باشند تا از ایجاد مشکلات تنفسی برای کاربران جلوگیری کنند و اطمینان حاصل شود که هوای تازه به راحتی به داخل ماسک وارد می‌شود.

جلوگیری از نفوذ: ماسک‌های پزشکی باید به طور کامل به صورت دقیق بسته شده باشند تا از نفوذ ذرات به داخل ماسک جلوگیری شود.

یکبار مصرف: بیشتر ماسک‌های پزشکی به عنوان ماسک‌های یکبار مصرف طراحی شده‌اند، به این معنی که بعد از استفاده باید دور انداخته شوند تا از انتقال عوامل آلوده به دیگران جلوگیری شود.

راحتی و قابلیت تنظیم: ماسک‌های پزشکی باید راحت بر روی صورت نشسته و قابلیت تنظیم به منظور سازگاری با اندازه‌های مختلف صورت‌ها را داشته باشند. این ویژگی‌ها و اهداف باعث می‌شوند ماسک‌های پزشکی یکی از ابزارهای مهم برای کنترل عفونت‌ها و حفظ سلامتی در محیط‌های پزشکی و بهداشتی باشند.

تاثیر استفاده از ماسک بر روی سلامت جامعه

استفاده از ماسک‌ها برای سلامتی و بهداشت فردی و جمعی بسیار مفید است. برخی از فواید این استفاده شامل موارد زیر می‌شود: جلوگیری از انتقال عفونت: ماسک‌ها می‌توانند از منتقل شدن عفونت‌ها مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها از فرد به فرد جلوگیری کنند. این اهمیت به خصوص در شرایطی مانند شیوع بیماری‌های واگیر مثل آنفلوانزا یا کووید-۱۹ بیشتر می‌شود.

محافظت از دیگران: استفاده از ماسک‌ها تضمین می‌کند که افرادی که ممکن است ویروس یا باکتری را به دیگران منتقل کنند، از جمله افراد بیمار یا بدون علائم، این عوامل را منتقل نمی‌کنند.

کاهش اثرات ذرات معلق در هوا: ماسک‌ها می‌توانند از تنفس ذرات معلق در هوا مانند غبار، ذرات سمی و آلودگی‌های هوایی دیگر جلوگیری کنند و به سلامت ریه‌ها کمک کنند.

حفظ سلامتی شخصی: استفاده از ماسک می‌تواند از ورود ذرات مخرب به دست و گردن جلوگیری کرده و از عوارض ناشی از تنفس آنها جلوگیری کند.

احساس اطمینان بیشتر: استفاده از ماسک می‌تواند به افراد احساس اطمینان بدهد که در معرض عوامل آلوده کننده قرار نمی‌گیرند و از سلامت خود و دیگران مراقبت می‌کنند، به طور کلی، استفاده از ماسک‌ها به عنوان یک ابزار ساده اما موثر، می‌تواند به حفظ سلامت فردی و جمعی کمک کند و در کنترل بیماری‌ها و جلوگیری از شیوع عفونت‌ها نقش مهمی داشته باشد.