پارچه های ضد حریق از چه موادی ساخته می شوند؟
توسط: مقدمه
با رشد صنایع و افزایش نیاز به ایمنی، پارچه‌های ضد حریق به یکی از ابزارهای ضروری تبدیل شده‌اند. این پارچه‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت، در صنایعی که خطر آتش‌سوزی وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. کارگران مشغول در صنایع فولاد، پتروشیمی، و صنایع نظامی نیازمند پوششی هستند که در صورت مواجهه با آتش، بتواند از آن‌ها محافظت کند. در این مقاله، به بررسی مواد اولیه، فرایند تولید، ویژگی‌ها و کاربردهای پارچه‌های ضد حریق پرداخته و تفاوت‌های هر نوع پارچه را با هم مقایسه می‌کنیم.
1. الیاف طبیعی مقاوم در برابر حرارت و ویژگی‌های آن‌ها
الیاف طبیعی مانند پشم، کتان و پنبه به‌طور طبیعی دارای مقاومت نسبی در برابر حرارت هستند. این الیاف به دلیل ساختار مولکولی خاص خود، در مواجهه با حرارت به سرعت نمی‌سوزند. مثلاً پشم به‌طور طبیعی در برابر آتش مقاوم است، زیرا دمای اشتعال بالایی دارد و هنگامی که در معرض آتش قرار می‌گیرد، به جای سوختن، ذوب می‌شود.
- مقایسه و مزایا: پشم علاوه بر مقاومت در برابر حرارت، عایق حرارتی خوبی نیز هست. به همین دلیل، می‌تواند در محیط‌های سرد نیز کارآمد باشد و جلوی انتقال حرارت را بگیرد. این ویژگی‌ها پشم را به یک انتخاب مناسب برای کارگران محیط‌های پرخطر تبدیل می‌کند.
- کاربرد: از این نوع پارچه ها (پارچه های با درصد پنبه بالا، کتان و لی با درصد پنبه بالا) برای دوخت لباس کار برای صنایع و حرفه هایی مانند جوشکاری و آهنکاری که نیاز به مقاومت در برابر جرقه و آتش سوزی در مقیاس کوچک دارند استفاده زیادی می شود و یکی از معیار های اصلی در جهت ایمن بودن لباس کار های کارگران نخی بودن آن می باشد. همچنین از الیاف پنبه ای در لباس‌های محافظتی صنایع حرارتی و ذوب آهن کاربرد دارد. البته، برای بهبود مقاومت آن، اغلب با مواد شیمیایی مخصوصی تقویت می‌شود.
2. الیاف مصنوعی مقاوم در برابر حرارت و فرایند تولید
الیاف مصنوعی مانند آرامید (Aramid) و نومکس (Nomex) از ترکیبات شیمیایی ویژه‌ای تولید می‌شوند. این الیاف به دلیل ساختار خاص خود در برابر حرارت بسیار مقاوم‌اند و در دمای بالا ذوب نمی‌شوند. آرامیدها معمولاً از پلیمرهایی با زنجیره‌های مولکولی قوی ساخته می‌شوند که در برابر کشش و فشار نیز مقاوم‌اند.
فرایند تولید و ویژگی‌ها: تولید الیاف آرامید به فرایندهای شیمیایی پیچیده نیاز دارد که در آن‌ها پلیمرها به صورت خاصی آرایش می‌یابند تا بتوانند در برابر حرارت بالا مقاومت کنند. این الیاف نسبت به الیاف طبیعی، وزن کمتری دارند و انعطاف‌پذیری بیشتری نیز دارند.
کاربرد: نومکس و آرامید برای دوخت لباس کار در صنایعی مانند نفت و پتروشیمی، و آتش‌نشانی بسیار مناسب‌اند. این پارچه‌ها به کارگران امکان می‌دهند تا در نزدیکی شعله‌ها و تجهیزات حرارتی به‌طور ایمن کار کنند.
3. پارچه‌های پوشش‌دار با مواد ضد حریق و مراحل تولید آن‌ها
یکی از روش‌های مقاوم‌سازی پارچه‌ها در برابر حرارت، افزودن پوشش‌های ضد حریق به سطح پارچه‌های معمولی است. این پوشش‌ها که از مواد شیمیایی خاص مانند فسفات‌ها، سیلیکات‌ها و یا فلورین تشکیل شده‌اند، به پارچه خاصیت ضد حریق می‌دهند.
فرایند پوشش‌دهی: در این فرایند، پارچه‌های معمولی از جمله پنبه یا پلی‌استر به یک حمام شیمیایی حاوی مواد ضد حریق آغشته می‌شوند. این مواد پس از خشک شدن به پارچه می‌چسبند و از انتقال حرارت و آتش به لایه‌های داخلی جلوگیری می‌کنند.
ویژگی‌ها و مقایسه: این نوع پوشش‌ها امکان محافظت موقت در برابر آتش را فراهم می‌کنند، اما به اندازه الیاف مصنوعی مانند نومکس دوام ندارند. از این رو، برای کاربردهای کوتاه‌مدت در محیط‌هایی با احتمال کم آتش‌سوزی مناسب‌ترند.
کاربرد: پوشش‌های ضد حریق می تواند در لباس کار های روزمره و محیط‌های صنعتی استفاده شود که احتمال مواجهه با آتش کم است اما همچنان به مقاومت نسبی در برابر حرارت نیاز دارند.
4. ترکیبات شیمیایی پیشرفته در تولید پارچه‌های ضد حریق
در پارچه‌های ضد حریق پیشرفته‌تر، ترکیبات شیمیایی خاصی به خود الیاف پارچه اضافه می‌شوند. این ترکیبات می‌توانند از جمله فلزات خاصی مانند اکسید آلومینیوم و مواد معدنی مانند سیلیکا باشند. این مواد به دلیل ساختار خاص خود از اشتعال جلوگیری کرده و به محض قرار گرفتن در معرض حرارت، واکنش‌های شیمیایی ایجاد می‌کنند که از انتشار آتش جلوگیری می‌کند.
مقایسه و ویژگی‌ها: پارچه‌هایی که با این روش تولید می‌شوند، بسیار مقاوم‌اند و می‌توانند در دمای بسیار بالا نیز محافظت کنند. به دلیل خاصیت ضد حریق بالا، این پارچه‌ها حتی در محیط‌های با احتمال بالای آتش‌سوزی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربرد: این نوع پارچه‌ها برای تهیه لباس کار در محیط‌های خاصی مانند کوره‌های ذوب و صنایع شیمیایی که امکان ایجاد آتش‌سوزی بسیار بالاست، کاربرد دارند. کارگران این صنایع به لباس کار هایی با این سطح از حفاظت نیاز دارند.
کاربردها و انتخاب بهترین پارچه ضد حریق برای صنایع مختلف
برای انتخاب بهترین پارچه ضد حریق برای دوخت لباس کار، باید به نیازهای خاص هر صنعت توجه کرد. صنایعی مانند ذوب آهن، نفت و گاز، و صنایع شیمیایی به لباس‌هایی با مقاومت حرارتی بالا نیاز دارند، زیرا کارگران این صنایع با شعله‌های مستقیم و گرمای شدید مواجه هستند. پارچه‌هایی مانند نومکس و آرامید به دلیل مقاومت بالا در برابر آتش، بهترین گزینه برای این صنایع هستند. در مقابل، صنایع سبک‌تر و کارگاه‌های کوچک که تنها احتمال کمی برای مواجهه با آتش دارند، می‌توانند از پارچه‌های پوشش‌دار استفاده کنند که هزینه پایین‌تری دارند.
علاوه بر این باید دقت کرد که علاوه بر پترچه مورد استفاده در لباس کار باید از نخ ها و سایز ملزومات مقاوم در برابر حریق نیز استفاده به عمل آید.
نتیجه‌گیری
پارچه‌های ضد حریق با توجه به نوع الیاف، پوشش‌ها و ترکیبات شیمیایی استفاده شده در آن‌ها ویژگی‌های متفاوتی دارند. هرکدام از این پارچه‌ها با توجه به خصوصیات خود در محیط‌های خاصی استفاده می‌شوند و می‌توانند در محافظت از کارگران در برابر خطرات احتمالی آتش‌سوزی موثر باشند. انتخاب پارچه مناسب برای هر صنعت می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش ایمنی و حفظ جان کارگران داشته باشد.
